کد مطلب:19193 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

ديدگاه احاديث و روايات اسلامي در مورد سؤال، فشار و عذاب قبر چگونه است؟

پيامبر(ص) مي فرمايد: «القبر روضة من رياض الجنة أو حفرة من حفر النيّران» (بحار 6/205) آن حضرت(ص) در پايان هر نماز مي گفت: خدايا از عذاب قبر به تو پناه مي برم؛ «أعوذبك من عذاب القبر» (همان/214؛ 250) بسياري از مفسران نيز گفته اند: مراد از «فإنّ لَه معيشة ضنكاً» طه/124 عذاب قبر است؛ بدين معنا كه يكي از مصاديق بارز آن خواهد بود.

امام صادق(ع) فرمود: چون سعد بن معاذ رحلت كرد هفتاد هزار فرشته او را تشيع كردند و با اين همه، پيامبر اسلام(ص) بر سر قبر وي ايستاده و فرمود: سعد نيز فشار قبر دارد: «فقام رسول الله(ص) علي قبره فقال: و مثل سعدٍ يضمّ...» (بحار 6/2)

راز فشار قبر در برخي روايات بد رفتاري با خانواده اعلام شده است؛ چنان كه پيامبر فشار قبر سعد را بر اثر آن دانست. در پارەاي روايات فشار قبر كفاره تضييع نعمت‎ها به حساب آمده است: «قال رسول الله(ص) ضغطة القبر للمؤمن كفّارة لما كان منه من تضييع النّعم» (بحار 6/221) بر پايه برخي ديگر از احاديث، عذاب قبر براثر سخن چيني است (همان/222 و 279) دربارة كافر مي فرمايد: وقتي فرشتة سؤال دربارة پيامبر از او مي پرسد و او از جواب عاجز مي ماند... مارها و عقرب‎ها بر او مسلّط مي شوند و قبر او تاريك مي گردد. سپس چنان فشاري به او مي دهد كه دندەهاي راست و چپ وي در يكديگر داخل مي شود (همان/224.)

به عقيده گروهي از دانشمندان سؤال قبر ويژة افرادي است كه ايمان محض دارند يا كافر محض هستند. امّا از ساير مردم موقّتاً دست كشيده مي شود و آنان به حال خود رها مي شوند و اين گروه از انديشوران به رواياتي از جملة حديثي از امام باقر(ع) استناد مي كنند: «لا يسأل في القبر إلاّ من محض الإيمان محضاً أو محض الكفر محضاً. فقلت له: فسائر النّاس؟ فقال يلهي عنهم» (همان/235) در حديث ديگر تعبير «ما يُعبأبهم» (همان/262.) آمده است، ليكن قول حق مفاد رواياتي است كه همه انسان‎ها را مشمول سؤال و جواب مي داند؛ گرچه شدّت و ضعف دارد؛ برخي كمتر و بعضي بيشتر مورد سؤال قرار مي گيرند.

---

: آية الله جوادي آملي
تفسير موضوعي قرآن ج 4 (معاد در قرآن)